Een vereffenaar laten vervangen door de rechtbank, hoe werkt dat?

Indien één van de erfgenamen de nalatenschap beneficiair aanvaardt (ook wel een aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving genoemd), dan moet de nalatenschap in principe worden vereffend en zijn de erfgenamen gezamenlijk vereffenaar. Behalve bij een executeur die een ruimschoots voldoende verklaring af kan leggen.

Daarmee start voor de vereffenaar de belangrijke (en ingewikkelde) taak om de nalatenschap conform de wettelijke voorschriften te vereffenen.

Taak vereffenaar
De taak van de vereffenaar is niet eenvoudig. Op grond van de wet heeft een vereffenaar bijvoorbeeld de taak om de nalatenschap als goed vereffenaar te beheren en te vereffenen. Daar komen diverse verplichtingen bij kijken, zoals het opmaken van een boedelbeschrijving, het oproepen van schuldeisers, het doen van aangifte erfbelasting, het voldoen van vorderingen en het verstrekken van en zo nodig goederen tegelden maken. Nu de vereffenaars ook (mede) erfgenaam zijn, ontstaan eenvoudig situaties met tegenstrijdige belangen. De banden tussen de erfgenamen kunnen hierdoor verstoord raken. Conflicten als gevolg van onderling wantrouwen zijn helaas geen uitzondering. Dergelijke situaties kunnen zich ook voordoen tussen een vereffenaar en een legitimaris.

In dit soort gevallen kunnen er goede redenen zijn de rechtbank te verzoeken een onafhankelijke vereffenaar te benoemen in plaats van een erfgenaam/vereffenaar.

Vervanging vereffenaar
In geval van vereffening door een erfgenaam kan op grond van artikel 4:203 lid 1 sub b BW  door de rechtbank op verzoek van een erfgenaam of belanghebbende (bijvoorbeeld legitimaris) een (onafhankelijk) vereffenaar worden benoemd, indien de erfgenaam in ernstige mate tekortschiet in de vervulling van zijn of haar verplichting. Wanneer is van een dergelijke ernstige tekortkoming bijvoorbeeld sprake?

Casus
Begin dit jaar heeft het Gerechtshof Amsterdam (ECLI:NL:GHAMS:2021:377) zich moeten uitlaten op een verzoek van twee belanghebbenden om de vereffenaar te ontslaan en een andere vereffenaar te benoemen. De belanghebbenden waren - aanvankelijk vanwege het hen toegekende legaat en later als legitimaris - schuldeiser in de nalatenschap. Volgens de belanghebbenden - zussen van de vereffenaar - schoot de vereffenaar ernstig tekort in de vervulling van haar taak en zou zij ongeschikt zijn voor de uitoefening van haar taken als vereffenaar.

Het Gerechtshof komt tot de conclusie dat er inderdaad gegronde redenen zijn om de zus als vereffenaar te vervangen door een derde partij. De vereffenaar wordt verweten bijvoorbeeld geen boedelbeschrijving te hebben opgesteld, geen aangifte erfbelasting te hebben gedaan en voor het vaststellen van de legitieme portie zich niet op de juiste uitgangspunten te baseren. De vereffenaar blijkt ook niet over voldoende inzicht in de omvang van de nalatenschap te beschikken en als erfgenaam/vereffenaar een tegengesteld belang te hebben. De vereffenaar zou er blijkbaar bij gebaat zijn geweest de omvang van de legitieme portie beperkt blijft te houden en zij was dan ook niet bereid informatie, hetgeen voor het vaststellen van de legitieme portie van belang is, aan de andere belanghebbenden te verstrekken. 

Conclusie
Op basis van het bovenstaande is het Gerechtshof van oordeel dat de vereffenaar in ernstige mate tekort is geschoten in de vervulling van haar taak en dat er een onafhankelijke vereffenaar dient te worden benoemd.

Praktijk
Ook wij komen het in de praktijk regelmatig tegen dat een erfgenaam/vereffenaar zijn taak niet goed uitvoert en niet de juiste stappen zet in de vereffening van de nalatenschap. Regelmatig staan wij belanghebbenden bij om hier tegen op te treden. Daarnaast worden wij door diverse rechtbanken ook regelmatig zelf benoemd als vereffenaar, bijvoorbeeld ter vervanging van een erfgenaam/vereffenaar. Het is dan onze taak de vereffening alsnog in goede banen te leiden.

Het team van BUREN heeft ruime ervaring bij de afwikkeling van zowel positieve als negatieve nalatenschappen en kan u adviseren en begeleiden bij de afwikkeling van nalatenschappen en de omgang met schuldeisers. Neemt u gerust contact met ons op.