Update: Is bij vereffening van een nalatenschap rente verschuldigd over de periode na overlijden?

Ja, oordeelde de kantonrechter van de rechtbank Noord-Nederland recent, maar wat zegt de Hoge Raad?

In de literatuur en rechtspraak wordt er verschillend gedacht over de vraag of bij de vereffening van een nalatenschap (wettelijke) rente berekend moet worden over de openstaande vorderingen over de periode na overlijden. Veelal wordt gedacht dat dit inderdaad het geval is.

Procedure – verzet tegen uitdelingslijst
De vraag kwam recent weer aan de orde in een procedure over een nalatenschap die beneficiair was aanvaard en waarin door de rechtbank een vereffenaar was benoemd (ECLI:NL:RBNNE:2020:2402). De vereffenaar had conform artikel 4:218 lid1 BW zijn rekening en verantwoording en uitdelingslijst ter inzage gelegd bij de rechtbank. Belanghebbenden kunnen binnen een maand na deze openlijke bekendmaking tegen de rekening en verantwoording en uitdelingslijst in verzet komen. In dit geval waren het de erfgenamen die verzet hadden ingesteld, omdat over hun vorderingen op de nalatenschap geen rente was berekend over de periode na overlijden.

Op het opmaken van de uitdelingslijst en op de verzetprocedure zijn volgens de Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2018:2393) de voorschriften uit de Faillissementswet van toepassing. Een uitzondering hierop is slechts mogelijk vanwege het verschil in karakter tussen de vereffening van een nalatenschap en die van de boedel in een faillissement.

Toepasselijkheid fixatiebeginsel? Wel of geen rente?
Volgens de kantonrechter in deze zaak geldt een uitzondering voor het fixatiebeginsel, één van de kernbeginselen van het faillissementsrecht. Dit fixatiebeginsel houdt in dat door het intreden van het faillissement de rechtspositie van alle bij de boedel betrokkenen onveranderlijk wordt. Een uitvloeisel hiervan is artikel 128 Fw, dat bepaalt dat vorderingen die na de faillissementsdatum zijn ontstaan, niet kunnen worden geverifieerd en dus niet op de boedel kunnen worden verhaald. Dit geldt ook voor lopende rente, tenzij deze gedekt is door een pand- of hypotheekrecht.

Het verschil in het karakter van een faillissement enerzijds en de vereffening van een nalatenschap anderzijds, maakt volgens de kantonrechter – en naar onze mening terecht – dat het fixatiebeginsel niet van toepassing is bij de vereffening van een nalatenschap.

Conclusie: wel rente
Het gevolg is dat de (wettelijke) rente over openstaande vorderingen dus blijft doorlopen, zolang deze niet is betaald.

Daarmee acht de kantonrechter het verzet van de erfgenamen gegrond. De vereffenaar moet de slotuitdelingslijst aanpassen en alsnog de rente toevoegen. Wat ons betreft is dit de juiste conclusie. Binnenkort zal er echt duidelijkheid komen, want ondertussen heeft een kantonrechter in een nieuwe procedure – die eveneens bij de rechtbank Noord-Nederland loopt – besloten over dit onderwerp prejudiciële vragen te stellen aan de Hoge Raad (ECLI:NL:RBNHO:2021:205).

Aanbevelingen voor de praktijk
Vooralsnog doen erfgenamen, executeurs en vereffenaars er verstandig aan om bij de afwikkeling van nalatenschappen rekening te houden met de rente die (waarschijnlijk) verschuldigd is over de openstaande vorderingen. In sommige gevallen gaat het dan al snel over substantiële bedragen. Zo bedraagt de invorderingsrente voor belastingvorderingen doorgaans 4% en de wettelijke rente over handelstransacties 8%. In die gevallen is het goed om te beoordelen of de vorderingen niet al tussentijds (al dan niet gedeeltelijk) kunnen worden voldaan. Daarbij dient dan vanzelfsprekend wel rekening te worden gehouden met de wettelijke rangorde en de belangen van crediteuren, legatarissen en erfgenamen.

De notarissen en advocaten van Buren treden regelmatig op als vereffenaars van nalatenschappen. Zij worden daartoe aangesteld door de rechtbank of gevolmachtigd door de erven. Het team van Buren heeft ruime ervaring bij de afwikkeling van zowel positieve als negatieve nalatenschappen en kan u adviseren en begeleiden bij de afwikkeling van nalatenschappen en de omgang met schuldeisers.

Update 20-9-2021: Hoge Raad bevestigt dat rente is verschuldigd over de periode na overlijden
Zoals hiervoor al werd aangekondigd, heeft de kantonrechter in een prejudiciële vraag aan de Hoge Raad voorgelegd hoe het zit met rente na overlijden. De Hoge Raad is duidelijk: tot de schulden van de nalatenschap behoort ook de rente over die schulden over de periode na overlijden. Ook de rente moet worden opgenomen op de uitdelingslijst, waarbij de rente dezelfde rang heeft als de schuld waar zij bij hoort. Het zijn dus geen vereffeningkosten (ook wel ‘boedelkosten’).

De volledige uitspraak is hier te raadplegen: http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:HR:2021:1272