09-03-2023

Dit is hoe u uw intellectuele eigendom beschermt | Deel 1 | Onderkennen belang intellectuele eigendom

Dit eerste artikel van de serie 'Dit is hoe u uw intellectuele eigendom beschermt' gaat in op het onderkennen van het belang van intellectuele eigendom.

Het toegenomen belang om intellectuele eigendom te beschermen
De waarde van ondernemingen ligt tegenwoordig niet meer zozeer in productiemogelijkheden, maar in productkennis, vormgeving van producten en de goodwill die hun merken vertegenwoordigen. Terwijl enerzijds auto’s steeds meer een generiek product worden, hebben anderzijds bedrijven zoals als Mercedes Benz en Audi hun merken uitgebouwd tot een begrip door continu te investeren in innovatie en onderscheidende vormgeving. Sommige merkennamen vertegenwoordigen zoveel goodwill dat deze aan derden worden gelicentieerd voor de verkoop van branchevreemde producten, zoals Porsche zonnebrillen en Pall Mall jeans. Op die manier verdienen bijvoorbeeld ook bekende voetbalclubs meer aan merchandising dan aan voetbal.

Met de ontwikkeling van IT is ook de ontwikkeling van intellectuele eigendommen in een stroomversnelling geraakt. Het gebruik van softwareproducten, beschermd door auteursrechten, is alomtegenwoordig en iedereen met een computer kan zonder al te veel moeite producten, logo’s, ontwerpen of modellen creëren. De keerzijde van deze ontwikkeling is dat het ook steeds makkelijker wordt om producten te imiteren of simpelweg te kopiëren. Voor het behoud van de waarde van uw onderneming is het derhalve essentieel dat u identificeert waarin die waarde is gelegen en dat u uw intellectuele eigendom adequaat beschermt.

Intellectuele eigendomsrechten
Het intellectuele eigendomsrecht, ook vaak aangeduid als IE of, in het Engels, IP (Intellectual Property), biedt bescherming aan alle “voortbrengselen van de geest” en omvat zowel het literaire en artistieke eigendom als het industriële eigendom.

Op hoofdlijnen kunnen de volgende intellectuele eigendommen worden onderscheiden:

•   auteursrechten
•   databanken
•   handels- en domeinnamen
•   knowhow
•   kwekersrecht
•   merken
•   octrooien;
•   oorspronkelijk topografieën van halfgeleiderproducten (chips).
•   tekeningen en modellen;

Bij de meeste ondernemingen bestaan hun belangrijkste intellectuele eigendommen uit octrooien, merken, tekeningen en modellen, auteursrechten en handels- en domeinnamen.

Het belang van de overige intellectuele eigendomsrechten is beperkt tot specifieke bedrijfstakken zoals bijvoorbeeld chipontwikkelaars en kwekers, maar dat maakt bescherming van intellectuele eigendomsrechten voor die bedrijfstakken niet van minder belang.

Effectieve rechtsbescherming
De meeste intellectuele eigendomsrechten komen de bedenker of maker van een uitgewerkt idee of concept van rechtswege toe. Indien het werk door een werknemer is gemaakt in het kader van zijn/haar dienstverband, dan komen de rechten in beginsel toe aan de werkgever. Een ander mag uw bedenksel niet zonder uw toestemming gebruiken en u kunt degene die misbruik maakt van uw intellectuele eigendomsrecht daarop aanspreken en voor de rechter dagen. Echter voor de meest effectieve bescherming van uw intellectuele eigendom verdient het de voorkeur om uw intellectuele eigendom zo volledig mogelijk te registreren. In sommige gevallen, zoals bij octrooien op technische uitvindingen en merken, dient het werk eerst te worden geregistreerd voordat het intellectuele eigendom de bedenker überhaupt toekomt.

Internationale bescherming
Het IE-recht is geen zuivere nationale aangelegenheid meer en nationale overheden zijn evenmin vrij in hun nationale IE-beleid. Veel ontwikkelingen op het gebied van intellectuele eigendom hebben een Europese of een nog ruimere internationale dimensie. Voor het globale handelsverkeer is de internationale rechtsbescherming van intellectuele eigendom onmisbaar. Internationaal zijn er bindende verdragen waaronder de Berner Conventie, andere verdragen van de Wereldorganisatie voor de Intellectuele Eigendom (WIPO) en de Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights, kortweg het TRIPs-verdrag van de Wereldhandelsorganisatie (WHO).

Het auteursrecht, merkenrecht en tekeningen- en modellenrecht zijn in Europa vrijwel helemaal geharmoniseerd. Voor octrooien spelen het Patent Cooperation Treaty (PCT) en het Europees Octrooiverdrag een belangrijke rol. Naast het Europese octrooi zal naar verwachting op 1 juni 2023 ook het unitair octrooi van kracht worden, een octrooi dat “in één keer” bescherming biedt voor 17 landen van de Europese Unie. Het merken- en modellenrecht wordt strikt genomen niet meer door Nederlands recht geregeld, maar uitsluitend door het Benelux-verdrag inzake de intellectuele eigendom, ook wel bekend als BVIE, en de Europese merken- en modellenverordeningen

Aangezien een gebrekkige bescherming van intellectuele eigendom een belemmering oplevert voor de internationale handel stelt de WHO een adequate bescherming van intellectuele eigendom als eis voor toetreding van nieuwe leden, zoals bijvoorbeeld bij de toetreding van China in 2001.

Ook in Europees verband wordt veel aandacht gegeven aan de bescherming van intellectuele eigendom. Bij het Bureau voor intellectuele eigendom van de Europese Unie (EUIPO) kunnen Gemeenschapsmerken en Gemeenschapsmodellen worden ingeschreven die bescherming bieden in de gehele Europese Unie. Ook voor het auteursrecht is de wetgeving van de verschillende lidstaten op elkaar afgestemd door middel van een Europese richtlijn. Tenslotte heeft de handhavingsrichtlijn de handhaving van intellectuele eigendomsrechten binnen de Europese Unie in grote mate vergemakkelijkt.

Over de artikelenreeks: Dit is hoe u uw intellectuele eigendom beschermt
Voor vrijwel iedere onderneming vertegenwoordigen intellectuele eigendommen zoals uitvindingen, merken, modellen en auteursrechten een belangrijke waarde. Om die waarde te beschermen is het van belang dat u de door uw onderneming ontwikkelde intellectuele eigendom zowel nationaal als internationaal goed beschermt om misbruik daarvan te voorkomen.

De artikelenreeks: “Dit is hoe u uw intellectueel eigendom beschermt” beoogt u inzicht te geven in de belangrijkste intellectuele eigendomsrechten, de wijze waarop deze nationaal en internationaal beschermd kunnen worden en de handhaving daarvan. Maandelijks zal er op deze website een nieuwe aflevering verschijnen in onderstaande reeks.

In de negendelige serie komen de volgende onderwerpen aan bod: