Wet franchise: het instemmingsrecht van franchisenemers

Sinds 1 januari 2021 is de Wet franchise in werking getreden. In deze wet zijn specifieke regels vastgelegd voor franchisegevers en franchisenemers bij het aangaan van een franchiseovereenkomst. De wet regelt zaken in zowel de precontractuele fase, de contractuele fase en de postcontractuele fase. De Wet franchise is opgenomen in de artikelen 7:911 tot en met 7:922 van Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek.

In deze blogreeks gaan wij nader in op de praktische invulling en omgang met de Wet franchise. De vorige blog stond in het teken van het precontractueel informatie document (PID). In deze editie gaan wij nader in op het instemmingsrecht van franchisenemers.

Instemmingsrecht
Het instemmingsrecht houdt in dat de franchisegever niet zonder instemming van de franchisenemer bepaalde wijzigingen door kan voeren in de franchiseformule of met de franchisenemer in concurrentie kan treden met een afgeleide formule waarbij de franchisenemer financieel nadeel ondervindt. Dit ziet met name op situaties waarin de franchisegever een bepaalde investering, betalingsverplichting van de franchisenemer verlangt of voor de franchisenemer omzetderving door de wijziging is te verwachten.

Wijzigingen in de franchiseformule kunnen verschillend van aard zijn. Dit kan bijvoorbeeld zien op de wijziging van het soort product of dienst, de manier van aanbieden of de aanpassing van het verdienmodel. Ook kan het gaan om het afstoten van producten, diensten of marketing(middelen).

Het instemmingsrecht kan ook van toepassing zijn in het geval geen wijziging van de franchiseovereenkomst nodig is, omdat de franchisegever zich in de franchiseovereenkomst het recht heeft voorbehouden eenzijdig wijzigingen te kunnen maken ten aanzien van bepaalde onderwerpen. Dergelijke wijzigingsbedingen zijn gebruikelijk om flexibel op nieuwe situaties in te kunnen spelen en de nodige armslag te hebben om de franchiseformule verder te kunnen ontwikkelen en uitbreiden. Het instemmingsrecht beoogt dan ook niet het gebruik van wijzigingsbedingen uit te bannen, maar enkel het uitoefenen van een dergelijk wijzigingsbeding door de franchisegever te beperken in het geval dit (wezenlijke) financiële implicaties heeft voor de franchisenemer.

De franchisegever kan instemming verkrijgen van ofwel:

• iedere in Nederland gevestigde franchisenemer die wordt geraakt door de voorgenomen wijziging van de franchisegever; of
• een gewone meerderheid (50%+1) van alle in Nederland gevestigde franchisenemers.

Drempelwaarde
De franchisegever dient alleen instemming te verkrijgen van de franchisenemers voor het wijzigen van de formule of het doorvoeren van een afgeleide formule indien de van de franchisenemer vereiste investering, vergoeding, opslag of andere financiële bijdrage of verwachte omzetderving uitstijgt boven een in de franchiseovereenkomst bepaald niveau. Partijen mogen in onderling overleg afstemmen hoe deze drempelwaarde nader dient te worden ingevuld. Het kan gaan om een bedrag in euro’s of een percentage van bepaald te verwachten kosten.

De drempelwaarde is bedoeld als kader voor de beleidsvrijheid van de franchisegever. Een dergelijk kader kan helpen om eventuele discussies tussen franchisegever en franchisenemer zoveel mogelijk te voorkomen. Aandachtspunt is dat het drempelbedrag niet zo hoog mag zijn dat het instemmingsrecht geen waarde heeft. Dit zou mogelijk in strijd zijn met het “goed franchisegeverschap” zoals opgenomen in de wet.

Indien partijen geen overeenstemming bereiken over de hoogte van de drempelwaarde, dan staat deze op nihil en dient de franchisegever voor iedere wijziging die de franchisenemer enigszins financieel raakt instemming te vragen. De franchisegever doet er dus goed aan om een reële drempelwaarde af te spreken met haar franchisenemers.

Franchisenemersvertegenwoordiging
Franchisenemers kunnen zich verenigen in een franchiseraad of vereniging. Voordeel voor de franchisegever is dat hij voor een instemmingsbesluit zich tot het vertegenwoordigingsorgaan kan wenden.

Een franchisevereniging wordt opgericht bij notariële akte en is een rechtspersoon. Het voornaamste doel van de vereniging is het behartigen van de belangen van haar leden, d.w.z. de franchisenemers. Het bestuur leidt de vereniging en de leden kunnen het beleid bepalen door te stemmen. In de statuten kan worden opgenomen dat voor bepaalde besluiten een quorum geldt van het aantal leden dat minimaal aanwezig moet zijn en/of dat voor een besluit een gekwalificeerde meerderheid vereist is (66,7% van de aanwezige stemmen die 50% van alle franchisenemers vertegenwoordigt).

In tegenstelling tot een franchisevereniging, heeft een franchiseraad geen rechtspersoonlijkheid. De franchiseraad kent een franchiseraadreglement waarin is bepaald: de wijze waarop de raad functioneert, de onderwerpen waarover wordt geadviseerd enz. Afhankelijk van de inhoud van het franchisereglement en overeenkomst, kan worden geregeld dat een beslissing van de franchiseraad bindend is voor zowel de franchisenemers als de franchisegever. 

Conclusie
Het staat de franchisegever vrij of hij het voorgenomen besluit dat onderhavig is aan instemming voorlegt bij alle franchisenemers of bij enkel de franchisenemers die geraakt worden. Indien de franchisenemers zich hebben verenigd in een vertegenwoordigingsorgaan, dan kan dit het overleg over de wijziging voor de franchisegever vergemakkelijken en versnellen. Ook is het raadzaam om een drempelwaarde in te stellen, zodat niet ieder voornemen van de franchisegever tot formulewijziging moet worden afgestemd met de franchisenemers.

Indien u vragen hebt met betrekking tot het instemmingsrecht binnen de Wet franchise, kunt u contact opnemen met Philip ter Burg, Susanna Tang of een van onze andere specialisten op het gebied van Commerciële Contracten.