De cumulatiegrond: de eerste rechtspraak is binnen

Met de invoering van de Wet arbeidsmarkt in balans (Wab) op 1 januari 2020 hebben zich diverse veranderingen voorgedaan in het Nederlandse arbeidsrecht. In dit alert evalueren we één van deze wijzigingen: ontslag op basis van de i-grond, in de praktijk vaak de cumulatiegrond genoemd.

De plaats van de i-grond in het ontslagstelsel
Het Nederlandse arbeidsrecht kent een zogeheten gesloten ontslagstelsel. Dit wil zeggen dat de wet, specifiek artikel 7:669 Burgerlijk Wetboek, de gronden voor ontslag limitatief opsomt. Dit zijn onder meer disfunctioneren (de d-grond) en een verstoorde arbeidsverhouding (de g-grond). Voor de invoering van de Wab moest een van deze ontslaggronden ‘voldragen’ zijn om arbeidsovereenkomst te kunnen ontbinden. De i-grond maakt het mogelijk om meerdere op zichzelf onvoldragen ontslaggronden te combineren en op grond van deze cumulatie tot een ontbinding van de arbeidsovereenkomst te komen. In dat geval kan door de rechter een extra ontslagvergoeding worden toegekend van maximaal 50% van de transitievergoeding.  Bij de introductie van de i-grond werd gedacht dat het makkelijker zou worden om werknemers te ontslaan. De in het eerste kwartaal van dit jaar gepubliceerde rechtspraak laat een ander beeld zien.

De eerste rechtspraak over de i-grond
Inmiddels is een handvol uitspraken gepubliceerd waarin een ontslagverzoek op grond van de i-grond aan de orde komt. De i-grond wordt meestal als subsidiaire grond aangevoerd, met onder meer de d-grond en g-grond als primaire reden voor het gewenste ontslag. Opvallend is dat in geen van deze uitspraken het ontbindingsverzoek is toegewezen door de rechter. Op het eerste gezicht lijkt hieruit te volgen dat de rechter niet lichtvaardiger oordeelt over de i-grond dan over de ander de ontslaggronden. Ook de i-grond moet namelijk voldragen zijn. In een aantal uitspraken oordeelt de rechter zelfs dat sprake moet zijn van minstens één bijna voldragen ‘reguliere’ ontslaggrond, wil het beroep op de i-grond kunnen slagen. Ook valt op dat de rechter van werkgevers lijkt te verwachten dat zij het beroep op de i-grond afzonderlijk toelichten. Een kantonrechter overwoog hierover: “[…] het is niet aan de rechter om – wanneer iedere toelichting ontbreekt – de omstandigheden die zijn aangevoerd in het kader van de afzonderlijke ontslaggronden in het kader van de i-grond te verzamelen en zelfstandig te beoordelen of dat voldoende is voor een voldragen i-grond.” Dit duidt erop dat een werkgever niet kan volstaan de i-grond simpelweg aan te voeren: deze moet afzonderlijk van de andere ontslaggronden worden onderbouwd.

Conclusie
Uit de eerste uitspraken over de i-grond volgt dat ontbinding van de arbeidsovereenkomst op deze grond niet snel plaatsvindt. Ook is het van belang om de i-grond afzonderlijk van de andere aangevoerde ontslaggronden te onderbouwen: er kan niet worden volstaan met een simpele verwijzing. Aangezien geen van de verzoeken op grond van de i-grond tot nu toe zijn toegewezen, kan nog niets worden geconcludeerd over de (hoogte van de) cumulatievergoeding.

Het is nog te vroeg om in dit stadium verstrekkende conclusies te verbinden aan de beperkte hoeveelheid rechtspraak die voor handen is. Mogelijk wordt in toekomstige uitspraken soepeler met de i-grond omgegaan. Het is dus afwachten op meer rechtspraak. Wij houden u graag op de hoogte.