Vaststelling van het loon van een vereffenaar: hoe werkt dat?

In gerechtelijke vereffeningen waarin een vereffenaar is benoemd door de rechtbank, komt veelal de vraag aan de orde hoe het loon van de vereffenaar wordt vastgesteld. Het antwoord op deze vraag is afhankelijk of sprake is van een positieve nalatenschap of negatieve nalatenschap.

Negatieve nalatenschap
Te beginnen met de negatieve nalatenschap. Uit de wet volgt dat een door de rechtbank aangewezen vereffenaar recht heeft op loon dat door de kantonrechter wordt vastgesteld (artikel 4:206 lid 3 BW). Dit moet gebeuren nog voordat de slotuitdelingslijst wordt opgemaakt en vastgesteld. In de praktijk stuurt de vereffenaar een salarisverzoek inclusief urenverantwoording toe aan de rechtbank.

De kantonrechter stelt vervolgens het salaris vast en sluit daarbij in beginsel aan bij de salarisregels voor curatoren in faillissementen, zoals vastgelegd in de Recofa Richtlijnen. De kantonrechter kan de vereffenaar nog om een nadere toelichting vragen. Vervolgens wordt het vereffenaarsloon genoteerd op de (slot)uitdelingslijst.

Tussentijds kan ook een salarisverzoek worden ingediend voor de tot dan toe uitgevoerde werkzaamheden. Dit is feitelijk een verzoek om een voorschot op het vereffenaarsloon. De grondslag hiervoor is overigens niet artikel 4:206 lid 3 BW (zie hierboven). Voor de grondslag hiervan moet aansluiting worden gezocht bij andere in de wet geregelde overeenkomstige gevallen, zoals de beloning van de curator in een faillissement op basis van eerdergenoemde Recofa Richtlijnen.

Het is goed om te vermelden dat in principe geen verzet of hoger beroep openstaat tegen de salarisbeschikking, hoewel de salarisbeschikking dit soms ten onrechte vermeldt. De wet voorziet namelijk niet in een rechtsmiddel. De rechtsmiddelenclausule die soms toch wordt opgenomen is daarmee eigenlijk een loze letter.

Wel is het mogelijk het salaris van de vereffenaar aan de orde te stellen bij de rechter door het instellen van verzet tegen de slotuitdelingslijst. Het vereffenaarsloon wordt hier immers ook op vermeld, waardoor indirect dit alsnog vatbaar is voor verzet.

Positieve nalatenschap
In geval van een positieve nalatenschap wordt een andere systematiek gevolgd. Ten eerste volgt uit de wet en de rechtspraak dat de vereffenaar geen verplichting heeft om een uitdelingslijst ter griffie van de rechtbank neer te leggen (artikel 4:218 BW jo. artikel 4:221 lid 2 BW). De verplichting bestaat wel om dit op te maken en aan de erfgenamen toe te sturen. Er dient namelijk nog steeds rekening en verantwoording aan de erfgenamen te worden afgelegd (artikel 4:221 lid 3 BW). Omdat geen uitdelingslijst wordt gedeponeerd, bestaat dus ook geen mogelijkheid om hiertegen in beroep te gaan (in tegenstelling tot bij een negatieve nalatenschap).

Maar hoe wordt het loon van de vereffenaar dan vastgesteld? In algemene zin wordt verondersteld dat de erfgenamen het vereffenaarsloon moeten vaststellen. In de praktijk zal de vereffenaar zijn salariskosten opnemen in de rekening en verantwoording, zodat het als één geheel kan worden beoordeeld en goed bevonden.

Maar wat als de vereffenaar en de erfgenamen hier niet uitkomen? Daarover bestaat (nog) geen eenduidig antwoord, maar uit de rechtspraak lijken twee mogelijkheden zich voor te doen. De eerste route is dat dat – net als bij de negatieve nalatenschap – de kantonrechter alsnog het salaris vaststelt op grond van artikel 4:206 lid 3 BW (en hiertegen is dus in beginsel geen hoger beroep mogelijk). De andere route is dat de erfgenamen het geschil over het salaris van de vereffenaar moeten voorleggen aan de kantonrechter op grond van artikel 4:221 lid 2 jo. lid 3 BW jo. art. 4:161 BW jo. art. 1:374 lid 2 BW. Dit is een regeling die van toepassing is op bewindvoering en waarbij in beginsel wel hoger beroep mogelijk is. Wat de juiste route is zal de rechtspraak nog nader moeten uitwijzen.

Wij houden uitspraken over deze ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Voor vragen hierover is het team van BUREN uiteraard graag beschikbaar.

De ervaren vereffenaars van BUREN
De notarissen en advocaten van BUREN treden regelmatig op als vereffenaars van nalatenschappen. Zij worden aangesteld door de rechtbank of gevolmachtigd door de erfgenamen. Het team van BUREN heeft ruime ervaring bij de afwikkeling van zowel positieve als negatieve nalatenschappen en kan u adviseren en begeleiden bij de afwikkeling van nalatenschappen en de omgang met schuldeisers.