Uw zorgplicht en ontslag onder de Wet Werk en Zekerheid

Als werkgever heeft u de zorg voor de arbeidsomstandigheden, zodat uw werknemers gezond en veilig en (onder meer om de AOW betaalbaar te houden) daardoor ook langer kunnen werken. Die zorgplicht uit zich in allerlei verplichtingen.

De zorgplicht op hoofdlijnen.
U bent verplicht:

• om een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) te maken, waarin staat welke risico's het werk met zich brengt voor de werknemers;
• een plan van aanpak te hebben, waarin staat hoe u deze risico's aanpakt en wanneer dat gebeurt;
• u te laten bijstaan door een bedrijfsarts voor de begeleiding van zieke werknemers;
• er voor te zorgen dat er voldoende bedrijfshulpverleners zijn en dat zij hun taken goed kunnen uitvoeren;
• een preventiemedewerker aan te wijzen, die u helpt bij het opstellen en uitvoeren van de RI&E;
• uw werknemers de mogelijkheid te bieden een periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek te ondergaan;
• uw werknemers te informeren over het arbobeleid en hen te vertellen hoe zij veilig kunnen werken; en
• uw werknemers beschermende middelen, zoals een helm of veiligheidsbril, te verstrekken.

U kunt, al dan niet na een (anonieme) klacht, onaangekondigd bezoek krijgen van de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) die belast is met het toezicht op en de naleving van de arbeidsomstandigheden wet- en regelgeving. Als de Inspectie SZW overtredingen ziet, kunnen strafmaatregelen worden opgelegd.

Uit cijfers van de Inspectie SZW blijkt dat in 2014 nog geen 30% van de werkgevers aan de belangrijkste verplichtingen op het gebied van arbeidsomstandigheden voldeed.

Ontslag en geschonden zorgplicht
Maar wist u al dat indien de werkgever zich niet goed van zijn zorgplicht kwijt, dit onder de Wet Werk en Zekerheid in de weg kan staan aan een ontslag in verband met frequent ziekteverzuim en disfunctioneren? In artikel 7:669 BW is namelijk expliciet opgenomen dat het frequente ziekteverzuim dan wel het disfunctioneren niet het gevolg mogen zijn van onvoldoende zorg van de werkgever voor de arbeidsomstandigheden. Onder het oude ontslagrecht kon een werknemer zich al met dit argument tegen een ontbinding van de arbeidsovereenkomst verweren, maar toen bestond er voor de kantonrechter de mogelijkheid het gebrek aan zorg te compenseren met een hogere ontslagvergoeding (destijds gebaseerd op de kantonrechtersformule). Die mogelijkheid voor de kantonrechter om toch de arbeidsovereenkomst te ontbinden, bestaat niet meer onder de Wet Werk en Zekerheid. Dus ook niet als vaststaat dat er inderdaad sprake is van disfunctioneren (welke niet te verhelpen is met een verbetertraject, scholing of een alternatieve functie), dan wel van frequent ziekteverzuim met voor de bedrijfsvoering onaanvaardbare gevolgen. Uw werknemer kan, ook nadat u tevergeefs een correct verbetertraject of re-integratietraject met hem hebt doorlopen en alternatieve functies hebt onderzocht, dan wel geprobeerd, met een goed onderbouwd beroep op een geschonden zorgplicht als onderliggende oorzaak, zijn ontslag voorkomen.

Billijke vergoeding en geschonden zorgplicht
Indien na 2 jaar ziekte zonder zicht op herstel het UWV om toestemming voor de beëindiging van de arbeidsovereenkomst wordt verzocht, kan die toestemming worden gegeven, ook indien er sprake is van een geschonden zorgplicht. Echter, indien de werknemer kan onderbouwen dat die schending van de zorgplicht heeft geleid tot zijn ziekte dan kan de werknemer de kantonrechter verzoeken de werkgever wegens ernstig verwijtbaar handelen of nalaten te veroordelen tot het betalen van een billijke vergoeding. Het is nog niet duidelijk hoe kantonrechters de hoogte van deze vergoeding gaan bepalen. De WWZ geeft hen hierin grote vrijheid, waarbij de enige leidraad is dat de vergoeding dient aan te sluiten bij de bijzondere omstandigheden van het geval. Dit komt dus nog naast de loondoorbetalingsverplichting gedurende 104 weken, de kosten van de re-integratie-inspanningen, en bovenop de transitievergoeding. Dus heeft de werkgever zijn arbobeleid niet op orde en een werknemer wordt ziek (door een onveilige werkomgeving, pesten, discriminatie, etc.), dan kan dit flinke financiële consequenties hebben, indien een werknemer een beroep doet op schending van de zorgplicht.
Overigens is het ernstig veronachtzamen van de re-integratieverplichtingen op zich grond voor het toekennen van een billijke vergoeding.

Arbobeleid
Het loont derhalve nog eens goed na te gaan of u wel voldoet aan uw verplichtingen voortvloeiende uit de arbeidsomstandigheden wet- en regelgeving, niet alleen omdat het voor iedereen plezierig is om veilig en gezond te werken, en ter voorkoming van strafmaatregen vanuit de Inspectie SZW, maar tevens ter voorkoming van onaangename verrassingen in ontslagprocedures.

Indien u meer wilt weten over de zorgplicht en de WWZ en wat dit voor u betekent, kunt u contact op nemen met Suzan van de Kam.